Ankara’da Millî Bayram Kutlamaları: Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Kamusallığın Performatif Biçimleri

Abstract

Makale, Ankara’da Cumhuriyet’in ilk yıllarında resmî bayram kutlamaları bağlamında performatif kamusallığın oluşumunu incelemektedir. Bayram kutlamaları tek bir aktör üzerinden ve tek bir kavramsal çerçeve içerisinde değerlendirilemeyecek kadar karmaşık toplumsal pratiklerdir. Çalışma, bayram kutlamalarının eş zamanlı okunması gereken bir dizi sosyomekânsal katman aracılığıyla anlaşılabileceğini savlamaktadır. Dolayısıyla makalede, kamusallığın fiziki altlığı olan kutlama mekânları, kitlelerin kontrol ve yönlendirilmesini sağlayan sosyomekânsal kurallar dizgesinin ve kutlama mizansenin etkinliğini artırmak için devreye sokulan maddi, manevi kimi araçların oluşturduğu bir ağın parçası olarak ele alınmaktadır. Resmî bayram kutlamalarındaki kamusallığı tartışmak ve farklı performatif ilişkileri tanımlamak için üç ilişkili tema önerilmiştir. Bunlar, kitlelerin hareketliliğinin teşviki, teknolojik gelişim ve teknik sergileme, kurucu imgeler ve anlatıların farklı araçlarla dolaşıma sokulmasıdır. Sonuç olarak, birbiri içine geçmiş, birbirinden beslenen bu temaların, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde millî bayramlar aracılığıyla yeniden üretilen toplumsal rıza kültürünün ve ulus devlet inşası stratejilerinin törenler bağlamında açıklanabilmesine olanak sağladığı ortaya konulmuştur.

This article examines public performances of official national day celebrations in Ankara during the early period of the Republic. As studying only one actor within a single conceptual framework of national day celebrations would be insufficient to depict the complex nature of social practices, this study argues that national day celebrations inherently incorporate simultaneously and reciprocally performed layers within the public sphere. This study considers the celebration spaces, which are the physical theater of events, as being a part of a network of material and spiritual tools that are utilized to improve the celebration performance and increase the enjoyment of the audience, while also considering the socio-spatial codes that control the masses and the celebration of mise-en-scene. This article uses three intertwined themes: the mobilization of the masses; the promotion of technological development and technical exhibition; and the circulation of the founding images and narratives, to introduce and discuss public performance in Ankara. The study concludes by suggesting that the interaction of these themes with each other explains the consent culture, nation-building strategies, and performative forms of publicity, that occurred during national day performances of the early period of the Republic of Turkey. Keywords: Early Republican Period, National days, Public space, Places of celebration, Ankara